Η Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία στην Κατάθλιψη

Η Γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία στην κατάθλιψη βασίζεται στην κλινική παρατήρηση ότι η καταθλιπτική διάθεση συχνά είναι το αποτέλεσμα αρνητικών σκέψεων και συμπεριφορών.

Στην γνωσιακή - συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη (ή και μανιοκατάθλιψη )και ο θεραπευτής συνεργάζονται για να προσδιορίσουν και στη συνέχεια αξιολογήσουν τον δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης ο οποίος επηρεάζει τα συναισθήματα και την συμπεριφορά.. Η ΓΣΨ είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη για την θεραπεία της κατάθλιψης και η αποτελεσματικότητά της βασίζεται σε κλινικά ερευνητικά δεδομένα.

Σύμφωνα με την θεωρία του Aaron Beck στον καταθλιπτικό ασθενή η σκέψη διαταράσσεται στο περιεχόμενό της (καταθλιπτική τριάδα), στην λειτουργία μέσω των διεργαστικών λαθών και στην δομή μέσω της ενεργοποίησης των καταθλιπτογόνων σχημάτων. Η σκέψη στο περιεχόμενό της (σκέψεις, εικόνες, ιδέες) εμφανίζει την γνωστική τριάδα μέσα από την οποία ο ασθενής αντιλαμβάνεται αρνητικά τον εαυτό του, τον κόσμο γύρω του και το μέλλον. Τα διεργαστικά λάθη αφορούν λάθη στον τρόπο που το άτομο σκέφτεται και αντιλαμβάνεται τα γεγονότα, όπως: διπολική σκέψη, καταστροφολογία, πρόβλεψη του μέλλοντος, αγνόηση των θετικών, προσήλωση στα αρνητικά, συναισθηματική λογική, ταμπελοποίηση, υπεργενίκευση, τα πρέπει κ.α. Τα καταθλιπτογόνα σχήματα, (oι πυρηνικές πεποιθήσεις του ατόμου) είναι δυσπροσαρμοστικά και ερμηνεύουν την εμπειρία με αρνητικό τρόπο. Τα σχήματα αυτά καθιστούν το άτομο ευάλωτο στην κατάθλιψη και ενεργοποιούνται όταν εμφανιστεί ένα καταθλιπτογόνο γεγονός. Χαρακτηριστικά γνωστικά σχήματα είναι τα ακόλουθα: Θα πρέπει να είμαι ικανός να κάνω τα πάντα μόνος μου, πρέπει πάντα να είμαι ένα καλό άτομο, η αξία μου ως ατόμου εξαρτάται από το τι οι άλλοι σκέπτονται για εμένα κ.α.

Στις αρχικές συνεδρίες και όταν τα συμπτώματα είναι πιο έντονα, δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην δραστηριοποίηση του ασθενούς με συμπεριφορικές τεχνικές, ώστε να υπάρξει αύξηση των θετικών ενισχυτών μέσω των δραστηριοτήτων που το άτομο είχε παραμελήσει λόγω της κατάθλιψης. Οι συμπεριφορικές τεχνικές βασίζονται στο γεγονός ότι πολλοί καταθλιπτικοί ασθενείς αναφέρουν αρκετές αρνητικές γνωσίες όταν είναι αδρανείς, πράγμα το οποίο εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα. Εξαιτίας των αρνητικών γνωσιών αποσύρονται από τις δραστηριότητες και τις κοινωνικές σχέσεις χρησιμοποιώντας το ως απόδειξη για την προσωπική ανεπάρκειά τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Μια βασική τεχνική είναι ο προγραμματισμός δραστηριοτήτων, όπου ως στόχο έχει την κινητοποίηση του ασθενούς, την δημιουργία κινήτρων και την μείωση των προκαταλήψεων σχετικά με την λειτουργικότητα βάση ρεαλιστικών εκτιμήσεων. Σε συνεργασία με τον θεραπευτή, ο ασθενής δεσμεύεται σε συγκεκριμένες στοχοκατευθυνόμενες δραστηριότητες και καταγράφει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, καθώς και μια αναφορά ικανοποίησης/απόλαυσης για τις επιτυχίες των στόχων .

Καθώς η θεραπεία προχωράει, ο χαρακτήρας της γίνεται όλο και πιο γνωσιακός. Μια βασική τεχνική είναι το ημερολόγιο δυσλειτουργικών σκέψεων ή αλλιώς η τεχνική τριπλής στήλης ΑΒC, στο οποίο ο θεραπευόμενος καταγράφει τις αυτόματες λανθασμένες σκέψεις, το συναίσθημα και την συμπεριφορά. Στην συνέχεια, στο τρίστηλο προστίθενται επιπλέον τέσσερις στήλες, όπου σε συνεργασία με τον θεραπευτή γίνεται η αξιολόγηση αυτών των σκέψεων και καταγράφονται οι ενδείξεις που υποστηρίζουν και οι ενδείξεις που αντικρούουν την σκέψη, ώστε να τροποποιηθούν οι αρνητικές γνωσίες και αντικατασταθούν από πιο ρεαλιστικές. Η έκτη στήλη περιλαμβάνει την εναλλακτική σκέψη και η τελευταία περιγράφει το συναίσθημα μετά την εναλλακτική σκέψη. Παράλληλα, ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται στην αναγνώριση των διεργασιακών λαθών. Αυτή η διεργασία αποκαλείται γνωσιακή αναδόμηση.

Συμπερασματικά, το δομημένο πλαίσιο της ΓΣΨ, οι ποικιλία τεχνικών και ο ψυχοεκπαιδευτικός της χαρακτήρας έχει αποδειχθεί ότι δρουν αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και την πρόληψη των υποτροπών.

Λήδα Πάλακα
Ψυχολόγος (κλινική Λυράκου)